قلعه مورچه خورت (دومین بنای خشتی جهان)| آدرس| مشخصات | عکس
فهرست عناوین
یکی از جاهای دیدنی اصفهان، بناهای تاریخی و شگفت‌انگیز، قلعه تاریخی مورچه‌خورت است به ویژگی‌ها و زیبایی‌های خود جلب توجه کرده است. این قلعه با مساحتی بزرگ و بناهای فراوان، از جمله هشت برج نگهبانی، دروازه‌های اصلی، حمام، مسجد، امامزاده، پادگان و خانه‌های مسکونی، به عنوان بزرگ‌ترین بنای خشتی جهان پس از ارگ بم شناخته می‌شود. این قلعه در شهر شاهین شهر واقع شده و از اهمیت تاریخی و فرهنگی بسیاری برخوردار است.
اگرچه به دلیل عدم مطالعات باستان‌شناسی کافی، جزئیات دقیقی از ساختار و کاربردهای این قلعه در دسترس نیست، اما برخی کارشناسان معتقدند که ساختار آن به قرن نهم هجری قمری بازمی‌گردد. همچنین، این قلعه به عنوان یک شاهکار معماری تاریخی، نقش مهمی در پیروزی نادرشاه افشار بر اشرف افغان در سال ۱۱۴۲ هجری قمری داشته است. اصفهان، با این قلعه تاریخی، نه تنها میدان نقش‌جهان و سی‌وسه‌پل است. بلکه شهری است که در هر زاویه، داستانی از تاریخ و فرهنگ ایران را برای گردشگران خود روایت می‌کند. به امید آن روز که زیبایی‌های نهان و ناگفته این شهر، به عنوان بخشی از تجربه گردشگری، به افراد بیشتری شناخته شوند.
تاریخچه قلعه مورچه خورت
سال‌ها قبل، قلعه تاریخی مورچه‌خورت در اصفهان، یک مقر نظامی بوده است. اما امروزه با یک نگاه به درون آن، شاهد شگفتی‌های معماری بی‌نظیری هستیم که هرکدام از بناهای مخروبه آن تاریخچه‌ی چشمگیری را روایت می‌کنند. ویژگی جالب این قلعه، شباهت عجیب معماری آن با ارگ بم است، با این تفاوت که این قلعه تنها هشت برج تدافعی دارد. برج‌های استوانه‌ای شکل و خشتی این قلعه، هرکدام در قسمت مستقلی از دژ واقع شده و با معماری هوشمندانه‌ای طراحی شده‌اند. در گذشته، پایین برج مکانی برای نگهبان وجود داشته که همواره در حالت آماده‌باش زیر برج می‌نشست تا در صورت لزوم جایگزین شود.
رنگ کرم قهوه‌ای آجر تمام نمای قلعه را فراگرفته است، اما گنبدهای مسجد جامع و امامزاده علی (ع) نمونه‌هایی از معماری با رنگ و لعاب صفوی و قاجار را به تصویر می‌کشند. ساختار معماری و چیدمان فضاهای قلعه تاریخی مورچه‌خورت در طول زمان تغییراتی را تجربه کرده است و هر بخش از آن، از جمله حمام‌ها، امامزاده، مسجد، حسینیه، خانه خوانین و بسیاری دیگر، داستانی از معماری ایران باستان و ایران پس از اسلام را بازگو می‌کند.
مشخصات قلعه مورچه خورت:
- برج ها استوانه ای شکل
- دارای هشت برج
قلعه مورچه خورت کجاست؟
قلعه مورچه خورتدر فاصله حدودا ۵۰ کیلومتری از شمال اصفهان قرار دارد. برای رسیدن به قلعه مورچه‌خورت، شما از هر نقطه‌ای که در ایران زندگی می‌کنید، می‌توانید از اتوبوس‌های شاهین بهره ببرید. با تهیه یک بلیط اتوبوس، سریع و اقتصادی به این منطقه سفر کنید و از یک تجربه لذت‌بخش از تاریخ و فرهنگ بهره‌مند شوید. همچنین، بلیط هواپیما به اصفهان نیز گزینه‌ای مناسب است که در صورت امکانات، می‌توانید از آن استفاده کنید و سفری را با لحظاتی پر از جذابیت و زیبایی آغاز کنید.
- فاصله قلعه مورچه خورت از اصفهان: ۵۰ کیلومتری شمال اصفهان
- آدرس: شهرستان شاهین شهر میمه،کمربندی مورچه خورت
نقشه راه و معرفی بخش های مختلف قلعه
ارگ تاریخی مورچه‌خورت با حصاری بلند و هشت برج دیده‌بانی قوی، بر یک سه هکتار زمین ایستاده است. ورود به این قلعه از طریق ورودی‌های دو برج اصلی در شمال و غرب، به افراد علاقمند امکان دسترسی آسان و بالا بردن ایمنی را می‌دهد. درون قلعه، بخش‌های مختلفی وجود دارد که هرکدام تاریخچه و زیبایی خاص خود را به ما نشان می‌دهند. ورودی جنوبی قلعه، با عبور از کنار بقعه امامزاده علی با گنبد فیروزه‌ای خود، منحصر به فرد به نظر می‌رسد که برای افراد جستجوگر پناه در گرمای کویر مناسب است.
دسترسی از معابر اصلی به خانه‌های قلعه، از طریق کوچه‌ها و ساباط‌های تودرتو به شکل متنوع و جذاب به وجود آمده است. با پیچ‌وخم‌های کوچک و صفه‌های زیبا، به خانه‌هایی می‌رسیم که با وجود سادگی، جلوه و اصالت دارند. معابر شمالی، جنوبی، شرقی و غربی قلعه، با ساباط‌ها و پیچ‌وخم‌های فراوان، علاوه بر دسترسی راحت به فضاها، امنیت قلعه را نیز تضمین می‌کنند. چیدمان فضاهای خدماتی نیز با دقت و اندیشه طراحی شده است. بازار اصلی با مغازه‌های خود، حمام‌های زنانه و مردانه با اهمیت بهداشت در گذشته، و فضاهای مذهبی مانند مسجد و حسینیه در جنوب قلعه، نه تنها محدوده بافت مسکونی را تعریف می‌کنند بلکه ارزش نظامی آن را نیز ارتقاء می‌دهند.
استراتژی های دفاعی مورچه خورت
ارگ مورچه‌خورت با یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های خود، استراتژی‌های دفاعی منحصر به فردی را برای حفظ بقای خود به کار گرفته است. این قلعه به دلیل نزدیکی به پایتخت (اصفهان)، همواره هدف هجوم لشکرهای مختلف قرار گرفته است. به همین دلیل، سازندگان آن روش‌های پیچیده‌ای برای محافظت از خود در برابر حملات دشمنان طراحی کرده‌اند. در گذشته، دورتادور قلعه خندقی عمیق حفر شده بود که از ورود بیگانگان به آن جلوگیری می‌کرد. همچنین، طاق قسمت‌های ورودی دژ بسیار کوتاه بوده و این امکان را به دشمن نمی‌دهد که از آن به سهولت عبور کند.
یکی از ویژگی‌های بارز این قلعه، دومین بنای خشتی جهان است. این بنا که در حال حاضر متروک است، در گذشته پروژه مرمت و بازسازی دومین بنای خشتی جهان بود که متأسفانه به دلیل مشکلات مالی تا سال ۱۳۹۵ آغاز نشد. این پروژه که با مشارکت بنیاد مسکن و شرکت‌های مختلف آغاز شده بود، محدود به بازسازی دیوارهای اصلی، مسجد جامع و امامزاده ماند. اکنون، ارگ مورچه‌خورت به‌عنوان یک بنای تاریخی متروک باقی مانده و دومین بنای خشتی جهان در زمان معاصر به یادگار نفوذ ناپذیری و استراتژی‌های دفاعی منحصر به فرد خود باقی مانده است.
بهترین زمان بازدید از ارگ مورچه خورت
برای تجربه بازدید از مورچه‌خورت، شما به یک ماجراجویی پر هیجان خواهید رفت، اگر به این ناحیه سفر کردید، از اهالی و مردم بومی درباره قلعه بپرسید، آن‌ها بدون شک داستان‌های جالب و دیدنی از این ارگ را برای شما خواهند داشت. بازدید از این فضا نیاز به وقت زیادی ندارد و شما می‌توانید حداکثر تا یک ساعت در یک گردش، همه بخش‌های جذاب آن را ببینید. مورچه‌خورت در تمام فصول سال جذابیت خود را حفظ می‌کند.
سوالات متداول
1.قلعه مورچه‌خورت کجا واقع شده است؟
ارگ مورچه‌خورت در شهر شاهین‌شهر واقع و از اصفهان به فاصله ۵۰ کیلومتری شمال قرار دارد.
2.چه ویژگی‌های دفاعی در مورچه‌خورت وجود دارد؟
ارگ مورچه‌خورت دارای خندق عمیق، طاق‌های کوتاه در ورودی، و برج‌های دیدبانی با معماری استوانه‌ای است که استراتژی‌های دفاعی منحصر به فرد داشته است.
3.چگونه می‌توان به ارگ مورچه‌خورت دسترسی پیدا کرد؟
می‌توانید با تهیه بلیط اتوبوس شاهین یا بلیط هواپیما به اصفهان، سپس با ادامه مسیر با اتوبوس به شاهین‌شهر، به سرعت به مورچه‌خورت برسید.
4.چقدر زمان برای بازدید از قلعه نیاز است؟
حدود یک ساعت کافی است تا تمام بخش‌های جذاب ارگ مورچه‌خورت را ببینید و از تجربه لذت‌بخشی از تاریخ و فرهنگ بهره‌مند شوید.
